Sentetik esaslı su yalıtım örtüleri
Ülkemizde TS EN 13967 ve TS EN 13956 standartlarına göre üretilen ve TS 13658 standartlarına göre yapılarda uygulanan ürünlerdir. Sentetik esaslı su yalıtım malzemeleri yaşlanmaya karşı dayanıklılığı, kaynak ile birleşebilmeleri, su sızdırmazlık özelliği ve uygulama kolaylığı ile mekanik mukavemetleri nedeniyle geniş bir kullanım yelpazesine sahiptir. Bunun yanında sentetik esaslı örtüler güneş ışınlarının (UV) radyasyonuna ve ozona dayanıklı, genellikle farklı kulanım sıcaklık aralığına sahip ve kolaylıkla çürümeyen malzemelerdir. Toz veya granül haldeki termoplastik polimerlerin, istenilen kalınlıkta, taşıyıcılı veya taşıyıcısız olarak üretilen plastik esaslı örtülerin, üretici firmalara göre çeşitli üretimleri bulunmaktadır.
Kimya sanayinin gelişimine paralel olarak önemli çeşitlilik ve gelişme gösteren sentetik esaslı örtü çeşitlerinin bazıları şunlardır;
- PVC (polivinilklorür)
- PIB (poliizobitülen)
- CPE ( klorinepolietilen)
- EPDM (etilen propilen dienmonomer)
- ECB (etilen kopolimerbutil)
- PE (polietilen)
- CSPE ( klorosülfone polietilen)
Polietilen grubu sentetik örtüler; ısısal genleşmeye müsait olmaları sebebiyle beton, ahşap, metal gibi yüzeylerde ve çatı yalıtımında tercih edilmezler. Benzin, benzol ve mazot gibi maddelere karşı dayanıklı değillerdir. Ancak kimyasal maddelere, organik çözücülere, mikroorganizmalara, fiziki darbelere, güneş ışın (UV) radyasyonuna dayanıklıdır. Genellikle çöp depolama tesislerinde depolama alanları ile toprak arası yalıtımda kullanılır.
Polivinilklorür (PVC) grubu sentetik örtüler; yer altı sularına karşı temel yalıtımında, her çeşit çatılarda, su depolarında (içme ve kullanma), tünellerde, havuzlarda, göl ve göletlerde ve kanallarda kullanılabilirler. Kimyasal maddelere e güneş ışınlarına (UV) çok dayanıklıdırlar ve 70 ˚C sıcaklıkta şeklen bozulmaya başlar. Bu sebeple sadece sıcak hava üfleyen aparatlarla veya solvent içerikli yapıştırıcılarla uygulanmalıdır. 59 Kullanımı uzun yıllardan bu yana olduğundan uygulama konusunda yeterli tecrübe ve standartlaşmış ürünler piyasada mevcuttur. Ürünün uygulaması kolay ve uygulama alanı geniştir.
Poliizobitülen (PIB) grubu; mikroorganizma ve güneş ışınlarına (UV) karşı dayanıklı olup organik çözücüler ve kimyasal maddeler karşısında polietilen örtüler kadar dayanıklı değildirler. 180 ˚C sıcaklığa kadar şekil değiştirmeye dayanıklıdır. Çetıi temel ve diğer mühendislik yapılarında kullanılabilirler.
ECB, PVC, CPE, EPDM ve PIB örtüler temel, çatı, tünel ve kanalet, yapay gölet gibi mühendislik yapılarında kullanılmaktadır. Sentetik örtü türleri 1,2 -1,5 veya 2 mm gibi farklı kalınlıklarda üretilebilir. Uygulama esnasında yalıtım uygulanacak zemin çok iyi tesviye edilmeli ve yalıtım örtüsünün altına koruyucu amaçla 150-450 gr/m² özelliklerinde polyester veya polipropilen keçe kullanılmalıdır. Eğer yalıtım örtüsünün üstünde beton veya çakıl benzeri ilave bir malzeme kullanılacak ise üzerine koruyucu amaçlı keçe kullanılmalıdır.
Sentetik örtülerin ek yerlerinin yapıştırılmasında genel olarak sıcak hava kaynağı tercih edilir. EPDM örtülerin ek yerlerinin yapıştırılması solvent bazlı yapıştırıcılar, sıcak asfalt ve kendinden yapışkanlı bantlar türüne göre kullanılabilir iken ECB örtülerinin ek yerlerinin yapıştırılmasında sıcak asfalt kullanılabilir. Sentetik örtülerin hepsi solventlere karşı hassas olup su geçirimsizdirler ve buhar geçirimlilik oranı düşüktür. Tek kat olarak uygulanırlar. ECB ve EPDM’nin bazı çeşitleri yüzeye yapışabilse de çoğunlukla yüzeye yapıştırılmazlar. Fakat gerektiğinde yüzeye sabitlenmeyen yalıtım örtüsünün üzerine koruyucu olarak jeotesktil ve en az 5 cm kalınlığında çakıl serilmelidir. Yalıtım örtüsünün üzerine beton dökülecek ise yine koruyucu olarak jeotekstil kullanılmalıdır. Çatılarda beton ile yalıtım örtüsünün arasına gezilmeyecek çatılarda en az 300 gr/m² eğer gezilecek ise 500 gr/m² koruyucu olarak jeotekstil keçe kullanılmalıdır. Yalıtım örtüsünün uygulanacağı beton zeminler iyi tesviye edilmeli ve betondaki kimyasallardan ve yüzeyindeki pürüzlülükten yalıtım örtüsünün zarar görmemesini sağlamalı.
Sentetik su yalıtım örtü uygulaması.
Plastik yalıtım örtüleri için yapı elemanlarında bulunan köşe, süzgeç boru geçişleri vb. bağlantı noktaları özel yardımcı malzemeler geliştirilmiştir.
Sentetik esaslı yalıtım örtülerinin ek yerlerinin yapıştırılmasında üç farklı yöntem vardır. Bunlar:
El makinesi: Bini yerlerinden silindir baskısı yardımı ile 500-550 ˚C sıcaklığında hava üflenerek kaynak yapılır. Bini genişliği en az 10cm, kaynak genişliği en az 3 cm olmalıdır.
THF solvent: Genelde metal yüzeylerde uygulanan bu yöntemde, bini terlerini solvent sürülerek yapıştırılır.
Robot kaynak makinesi: Kendi kendine otomatik olarak sıcak hava üfleyerek örtü bini yeri boyunca kaynak yapabilen makineler ile uygulanan yöntemdir. Çift kaynak yapan modellerinde hava basıncı testi gerektiğinde kullanılır. Eğer binilerde hava basıncı testi istenirse kaynak makinesi ile çift kaynak esasına göre 10 cm bini yapılır ve arada kalan boşluğa 2 dakika süreyle 2 bar test basıncı uygulanır ve ölçüm yapılır. Eğer basınç kaybı %20’yi geçmiyorsa kaynak işlemi başarılı kabul edilir. 61 Plastik su yalıtım örtüleri genelde yüzeye yapıştırılmazlar ve tek kat uygulanırlar. Teras çatılarda üzerinde koruyucu olmayan ve yüzeye yapıştırılmayan yalıtım örtüleri rüzgarın vakum etkisine karşı mekanik olarak sabitlenmesi gerekir. Plastik kökenli su yalıtım örtülerinin olumlu yönleri şöyledir; - Bitümlü örtülere göre %10 -15 daha hafiftir (1mm kalınlıkta ortalama ağırlıkları 1 kg/m²). - Uzama oranları daha fazla olup genleşmeye daha kolay uyumludurlar. - İzotropik bir malzeme olduğundan, iki doğrultuda da yakın dayanımlıdır. - Elastikliğini çok düşük sıcaklıklarda da korur. - Eğri veya kırıklı zeminlerde kolay uyumludur.